ΕΙΔΙΚΗ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΤΟΜΙΚΗ ΙΙ

Πρόσωπο με πρόσωπο και συγκεκριμένα:

Η διδασκαλία του μαθήματος της «ΕΙΔΙΚΗ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΤΟΜΙΚΗ ΙΙ» συνίσταται από διαλέξεις, φροντιστήρια και εργαστηριακές ασκήσεις. Οι παρουσίες στα φροντιστήρια και τις ασκήσεις είναι υποχρεωτικές.

Οι διαλέξεις αναπτύσσουν την ύλη που περιγράφεται ανωτέρω.

Τα κλινικά φροντιστήρια (σε 4 ομάδες φοιτητών, 1 διδάσκοντας ανά ομάδα) ανακεφαλαιώνουν και εμβαθύνουν στην ύλη. Σε κάθε φροντιστήριο οι φοιτητές εξοικειώνονται με τα βασικά ανά ενότητα στοιχεία και μαθαίνουν να συνδυάζουν την ιστοπαθολογία με την κλινική εικόνα και την κλινικοπαθολογοανατομική διάγνωση.

Οι εργαστηριακές ασκήσεις (σε 4 ομάδες φοιτητών, 1 διδάσκοντας ανά ομάδα 25-27 φοιτητών) αποτελούν την πρακτική άσκηση των φοιτητών, είναι απαραίτητο συμπλήρωμα των διαλέξεων και έχουν στόχο να τους εξοικειώσουν με την χρήση τεχνικών, την λειτουργία οργάνων και την διεξαγωγή δοκιμασιών που χρησιμοποιούνται συχνά στην ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΤΟΜΙΚΗ, καθώς και να βοηθήσουν στη κατανόηση εννοιών που δεν γίνονται εύκολα αντιληπτές θεωρητικά (εκμάθηση βασισμένη στην πρακτική εμπειρία).

Χρησιμοποιούνται Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών για την προετοιμασία του υλικού των διαλέξεων και την διαδικτυακή πληροφόρηση και παροχή μαθησιακών βοηθημάτων στους φοιτητές.

Συγκεκριμένα:

• Χρησιμοποιείται κοινό λογισμικό (π.χ. powerpoint) για την προετοιμασία του υλικού των διαλέξεων και την προβολή διαφανειών και βίντεο.
• H αναλυτική ύλη & επιπλέον βιβλιογραφία, το υλικό των φροντιστηρίων (κλινικά περιστατικά για επεξεργασία), η θεωρία και τα πρωτόκολλα των εργαστηριακών ασκήσεων, οι διαφάνειες των παραδόσεων μετά από κάθε μάθημα καθώς και βίντεο και επιστημονικά άρθρα σχετικά με τη διδασκόμενη ύλη γίνονται ηλεκτρονικά και διαδικτυακά διαθέσιμα στους φοιτητές μέσω του e-class.
• Πληροφορίες για το μάθημα, τους διδάσκοντες και τα ερευνητικά τους ενδιαφέροντα και γενικά το Εργαστήριο ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΝΑΤΟΜΙΚΗΣ είναι διαθέσιμες διαδικτυακά στην ιστοσελίδα του Τμήματος Ιατρικής
• Ανακοινώσεις, πληροφορίες κλπ διατίθενται διαδικτυακά και μέσω e-class. Η επικοινωνία γίνεται μέσω e-mail στην ηλεκτρονική διεύθυνση pathology.department@uth.gr

Η γλώσσα αξιολόγησης των φοιτητών είναι η Ελληνική.

Μέθοδοι αξιολόγησης.

Α. Στις εργαστηριακές ασκήσεις: Γραπτές Εξετάσεις με ερωτήσεις σύντομης απάντησης και επίλυσης προβλημάτων.

Η συμμετοχή των φοιτητών στις ασκήσεις είναι υποχρεωτική.

Στο τέλος του εξαμήνου οι φοιτητές εξετάζονται γραπτά στο περιεχόμενο των Εργαστηρίων. Στις εξετάσεις του Εργαστηρίου εξεταστέα ύλη είναι η θεωρία, η μεθοδολογία και οι τρόποι επεξεργασίας αποτελεσμάτων που περιλαμβάνονται στο Οδηγό των Εργαστηριακών Ασκήσεων ή αναπτύσσονται από τους διδάσκοντες κατά την διάρκεια των εργαστηρίων. Δικαίωμα συμμετοχής στις εξετάσεις του Εργαστηρίου έχουν μόνον όσοι συμμετείχαν με επιτυχία στις εργαστηριακές ασκήσεις. Η επιτυχία στις εξετάσεις του εργαστηρίου είναι απαραίτητη προϋπόθεση για συμμετοχή στις εξετάσεις του μαθήματος.

Β. Στα φροντιστήρια:  Δημόσια Παρουσίαση,  Προφορική Εξέταση

Σε κάθε φροντιστήριο οι φοιτητές εμβαθύνουν στο θεωρητικό υπόβαθρο των εργαστηριακών ασκήσεων που θα ακολουθήσουν. Η ύλη των φροντιστηρίων εξετάζεται γραπτά μαζί με τις εξετάσεις του εργαστηρίου.

Γ. Στη θεωρία – ύλη διαλέξεων: Γραπτές Εξετάσεις με ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής και ερωτήσεις Σωστού/ Λάθους, ερωτήσεις κρίσης ή σύντομης ανάπτυξης, προφορική εξέταση μαθητών με ιδιαίτερες ανάγκες. Οι εξετάσεις του μαθήματος είναι γραπτές, διάρκειας 2 ωρών, και αποτελούνται από θέματα πολλαπλής επιλογής, ερωτήσεις Σωστού/ Λάθους, ερωτήσεις σύντομης ανάπτυξης, προφορική εξέταση μαθητών με ιδιαίτερες ανάγκες. Εξεταστέα ύλη αποτελεί η ύλη των διαλέξεων και των φροντιστηρίων όπως περιγράφεται ανωτέρω. Δικαίωμα συμμετοχής στις εξετάσεις του μαθήματος έχουν μόνον όσοι φοιτητές πέρασαν τις εξετάσεις του Εργαστηρίου.

Τελικός βαθμός

Ο τελικός βαθμός του μαθήματος υπολογίζεται κατά 100% από τον βαθμό των γραπτών εξετάσεων του μαθήματος.

Το μάθημα αποτελεί μελέτης των μορφολογικών αλλοιώσεων που αναπτύσσονται στους ιστούς και τα όργανα όλων των συστημάτων σε παθολογικές καταστάσεις, σε προκαρκινωματώδεις αλλοιώσεις-δυσπλασίες καθώς και σε καλοήθη και κακοήθη νεοπλάσματα στον άνθρωπο.

Η ύλη του μαθήματος στοχεύει στην κατανόηση των βασικών στοιχείων και των παθογενετικών μηχανισμών των αντίστοιχων νοσημάτων, σε συνδυασμό με επιδημιολογικά δεδομένα και κλινικές συσχετίσεις. Ιδιαίτερη έμφαση δίδεται στην μελέτη των κλασσικών ιστοπαθολογικών αλλά και των νεοτέρων μοριακών- κυτταρογενετικών χαρακτήρων των όγκων με προγνωστική και προβλεπτική σημασία.

Το μάθημα αποτελεί τη βάση πάνω στην οποία ο φοιτητής θα στηριχθεί για να υποστηρίξει τις γνώσεις που παρέχονται στα μαθήματα μεγαλύτερων εξαμήνων και συγκεκριμένα στα μαθήματα: ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΤΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΙΙ, ΜΑΙΕΥΤΙΚΗ-ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΑ.

Με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος ο φοιτητής / τρια θα είναι σε θέση να:

• Έχει κατανόηση των βασικών μορφολογικών αλλοιώσεων που συμβαίνουν στους ιστούς και στα οργανικά συστήματα του ανθρώπινου οργανισμού.
• Αναγνωρίζει, μέσω ειδικών ιστολογικών τεχνικών, τις διαφορές μεταξύ των φυσιολογικών ιστικών δομών και των αλλοιώσεων που αφορούν σε φλεγμονώδεις παθήσεις, προκαρκινωματώδεις αλλοιώσεις και νεοπλάσματα
• Κάνει χρήση των όρων σωστά και να τους συνδυάζει με βασικές γνώσεις άλλων μαθημάτων
• Προσεγγίζει σωστά και να αναλύει τους ιστοπαθολογικούς και μοριακούς βιοδείκτες των νεοπλασμάτων που έχουν προγνωστική και προβλεπτική σημασία
• Συνεργαστεί με τους συμφοιτητές του για τη δημιουργία εργασιών και βασικής έρευνας προς παρουσίαση στα φοιτητικά συνέδρια.

Γενικές Ικανότητες

• Αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών, με τη χρήση και των απαραίτητων τεχνολογιών
• Προσαρμογή σε νέες καταστάσεις
• Λήψη αποφάσεων
• Αυτόνομη εργασία
• Ομαδική εργασία
• Άσκηση κριτικής και αυτοκριτικής
• Προαγωγή της ελεύθερης, δημιουργικής και επαγωγικής σκέψης

Η ύλη του μαθήματος ΕΙΔΙΚΗ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΤΟΜΙΚΗ ΙΙ έχει διαμορφωθεί ως εξής:
Α. Οι θεωρητικές κλινικές ικανότητες που πρέπει να αποκτήσουν οι φοιτητές για να επιτύχουν στο μάθημα.
Β. Οι πρακτικές και κλινικές δεξιότητες που πρέπει να αποκτήσουν οι φοιτητές για να θεωρείται επιτυχημένη η παρακολούθηση τους.
Γ. Η γνώση της ύλης που πρέπει να έχουν οι φοιτητές για να επιτύχουν στο μάθημα.

Α. Θεωρητικές κλινικές ικανότητες
Ι. Ανά κεφάλαιο θεωρίας
1. Παθήσεις λεμφικού Ι (λεμφαδενοπάθειες)
2. Παθήσεις λεμφικού ΙΙ (λεμφώματα)
3. Παθήσεις αιμοποιητικού συστήματος
4. Παθήσεις αναπνευστικού συστήματος Ι (φλεγμονές, καλοήθεις παθήσεις)
5. Παθήσεις αναπνευστικού συστήματος ΙΙ (κακοήθη νεοπλάσματα)
6. Παθήσεις ενδοκρινών αδένων Ι
7. Παθήσεις ενδοκρινών αδένων ΙΙ
8. Παθήσεις δέρματος Ι (φλεγμονές, καλοήθεις παθήσεις)
9. Παθήσεις δέρματος ΙΙ (φλεγμονές, κακοήθη νοσήματα)
10. Παθήσεις ΚΝΣ Ι
11. Παθήσεις ΚΝΣ ΙΙ
12. Παθήσεις μυοσκελετικού συστήματος Ι
13. Παθήσεις μυοσκελετικού συστήματος ΙΙ

ΙΙ. Στα υποχρεωτικά κλινικά φροντιστήρια – εκμάθηση βασισμένη σε προβλήματα
Παρουσίαση, ανάλυση, συζήτηση και αντιμετώπιση πραγματικών κλινικών περιστατικών
ασθενών με τις προαναφερόμενες παθολογικές καταστάσεις.

Β. Πρακτικές και κλινικές δεξιότητες
Στα υποχρεωτικά εργαστήρια – εκμάθηση βασισμένη στην πρακτική εμπειρία
Απόκτηση γενικών και ειδικών πρακτικών δεξιοτήτων από τους φοιτητές Ιατρικής κατά την εκπόνηση
των εργαστηριακών ασκήσεων:
1. Γενικές δεξιότητες
• Μικροσκοπική παρατήρηση κλινικών περιπτώσεων στο εργαστήριο
• χειρισμός οπτικού μικροσκοπίου
• αποτελεσματική εργασία σε ομάδα
• ασφαλής εργασία σε εργαστηριακό περιβάλλον
• λήψη και τήρηση οδηγιών
• αντίληψη εργαστηριακών λαθών και αναγνώριση των πηγών τους
2. Ειδικές δεξιότητες
– Χρήση οπτικού μικροσκοπίου
– εξοικείωση με φακούς-μεγεθύνσεις
– μικροσκοπική παρατήρηση εργαστηριακών πλακιδίων και εξοικείωση με ψηφιοποιημένα ιστολογικά πλακίδια

Γ. Γνώση – Ύλη διαλέξεων

1-2-3. NOΣΗΜΑΤΑ ΑΙΜΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ ΚΑΙ ΛΕΜΦΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ
• Γενικά για την αιμοποίηση στο μυελό των οστών. Ανασκόπηση γνώσεων ιστολογίας και παθοφυσιολογίας ανοσολογικού συστήματος.
• Ανάλυση τεχνικής ανοσοιστοχημείας και εμπέδωση της χρησιμότητας της στην μελέτη νοσημάτων του αιμοποιητικού και λεμφικού συστήματος.
• Η έννοια της κλωνικότητας.
• Ανάλυση τεχνικών in situ υβριδισμού και μοριακών τεχνικών για την μελέτη κλωνικότητος και την αναζήτηση ειδικών κυτταρογενετικών αλλοιώσεων-παθογενετικών μηχανισμών για τα λεμφώματα.
• Αναιμίες. Αιτιολογία, κλινική εικόνα και διαφορική διάγνωση σιδηροπενικής μεγαλοβλαστικής και απλαστικής αναιμίας.
• Δρεπανοκυτταρική αναιμία. Παθογένεση, κλινική εικόνα.
• Β-Θαλασσαιμία. Μοριακή παθογένεια, μορφολογία, κλινική πορεία.
• Μυελοδυσπλαστικά σύνδρομα. Ταξινόμηση, μορφολογία στην οστεομυελική βιοψία, διαφορική διάγνωση. Συσχέτιση με κλινική εικόνα και κυτταρογενετική.
• Μυελουπερπλαστικά σύνδρομα: Ιδιοπαθής θρομβοκυτταραιμία. Ιδιοπαθής πολυκυτταραιμία, ιδιοπαθής μυελοίνωση. Ταξινόμηση, συσχέτιση με τα νεότερα μοριακά-κυτταρογενετικά δεδομένα, κλινική εικόνα και εξέλιξη.
• Χρόνια Μυελογενής λευχαιμία. Παθογένεια, κλινικά χαρακτηριστικά, μορφολογία.
• Οξεία μυελογενής λευχαιμία. Ταξινόμηση, μορφολογία, κλινική εικόνα, κλινικοεργαστηριακές συσχετίσεις.
• Οξεία λεμφοβλαστική λευχαιμία/λεμφοβλαστικό λέμφωμα. Κλινική εικόνα, μορφολογία, ανοσοιστοχημικά ευρήματα.
• Χρόνια λεμφοκυτταρική λευχαιμία/λέμφωμα απόμικρά κύτταρα. Κλινική εικόνα, μικροσκοπική εικόνα.
• Πλασματοκυτταρικό μυέλωμα. Μορφολογία, απεικονιστικά ευρήματα, κλινική εικόνα.
• Μονοκλωνική γαμμαπάθεια, μακροσφαιριναιμία Waldenstrom, πρωτογενής αμυλοείδωση. Ιστολογική εικόνα-κλινικές συσχετίσεις.
• Ιστιοκυττάρωση Langerhans. Κλινική ταξινόμηση, μικροσκοπική εικόνα.
Οξεία και χρόνια αντιδραστική λεμφαδενίτιδα. Μικροσκοπική εικόνα.
• Νόσος εξ ονύχων γαλής. Αιτιολογία, Μικροσκοπική εικόνα.
• Λοιμώδης μονοπυρήνωση. Αιτιοπαθογένεια-επιδημιολογία, κλινική εικόνα, μικροσκοπική εικόνα.
• Γενικά για την ταξινόμηση των μη Hodgkin λεμφωμάτων.
• Ειδικές κυτταρογενετικές αλλοιώσεις/χρωμοσωμικές αντιμεταθέσεις διαγνωστικές για συγκεκριμένους τύπους λεμφωμάτων.
• Ειδικοί λομογόνοι παράγοντες που συσχετίζονται με τη λεμφωματογένεση.
• Μη Hodgkin λεμφώματα από Β κύτταρα:
• Διάχυτο μεγαλοκυτταρικό Β λέμφωμα, Κλινική εικόνα, αιτιοπαθογένεια, μικροσκοπική εικόνα.
• Λεμφοζιδιακό λέμφωμα, Κλινική εικόνα, αιτιοπαθογένεια, μικροσκοπική εικόνα.
• Λέμφωμα Burkitt, Κλινική εικόνα, αιτιοπαθογένεια, μικροσκοπική εικόνα.
• Λέμφωμα του μανδύα, Κλινική εικόνα, αιτιοπαθογένεια, μικροσκοπική εικόνα.
• Λέμφωμα MALT. Κλινική εικόνα, αιτιοπαθογένεια, μικροσκοπική εικόνα.
• Μη Hodgkin λεμφώματα απο Τ κύτταρα:
• Αναπλαστικό λέμφωμα, Κλινική εικόνα, μικροσκοπική εικόνα, αιτιοπαθογένεια.
• Σπογγοειδής “μυκητίαση”, Κλινική εικόνα, μικροσκοπική εικόνα, αιτιοπαθογένεια

4-5. Παθήσεις πνεύμονος
• Σύντομη ανασκόπηση ανατομίας και ιστολογίας. Τελική πνευμονική μονάδα και πνευμονικό λόβιο.
• Κατηγορίες ατελεκτασίας ανάλογα με το μηχανισμό.
• Παθολογοανατομικές αλλοιώσεις οξέος πνευμονικού οιδήματος καρδιακής αιτιολογίας και διαφορές από πνευμονικό οίδημα λόγω διάχυτης βλάβης των κυψελιδικών τοιχωμάτων.
• Κλινικοεργαστηριακός ορισμός περιοριστικής και αποφρακτικής νόσου του πνεύμονος.
• Μακροσκοπική και Ιστολογική εικόνα εμφυσήματος. Παθογενετικοί μηχανισμοί εμφυσήματος. Η έννοια του κεντρολοβιδιακού, του πανλοβιδιακού και του εστιακού εμφυσήματος.
• Παθογένεση βρογχικού άσθματος. Συσχέτιση με την μικροσκοπική εικόνα και τη θεραπευτική αντιμετώπιση.
• Αιτιολογία, μικροσκοπική εικόνα της βρογχεκτασίας και συσχέτιση των ιστολογικών ευρημάτων με τις κλινικές εκδηλώσεις.
• Ορισμός βρογχοπνευμονίας και λοβώδους πνευμονίας. Μηχανισμοί άμυνας του πνεύμονος και ιστολογική εικόνα οξείας πνευμονίας. Μικρόβια που προκαλούν πνευμονία. Επιπλοκές πνευμονίας.
• Πρωτογενείς άτυπες πνευμονίες. Αιτιολογία και κλινική εικόνα.
• Πώς σχηματίζεται το πνευμονικό απόστημα. Μορφολογία και κλινική πορεία.
• Φυματίωση. Πρωτοπαθές σύμπλεγμα Gohn, δευτερογενής φυματίωση, κεγχροειδής φυματίωση. Κλινική εικόνα, αιτιολογία, μικροσκοπική εικόνα. Η σημασία των ιστοχημικών χρώσεων και άλλων τεχνικών (μοριακών κλπ) για την ανίχνευση των μυκοβακτηριδίων.
• Καταστάσεις που συσχετίζονται με ARDS. Ιστολογική εικόνα και κλινική πορεία.
• Χρόνια διάμεση πνευμονική νόσος.
• Ιδιοπαθής Πνευμονική Ίνωση. Παθογενετικοί μηχανισμοί και κλινική εικόνα.
• Σαρκοείδωση. Παθογένεση, ακτινολογική και κλινική εικόνα. Ιστολογικά ευρήματα.
• Πνεύμονας με αλλοιώσεις δίκην ΄΄μελισσοκυρήθρας΄΄. Μακροσκοπική και μικροσκοπική εικόνα.
• Πνευμονίτιδα απο υπερευαισθησία. Αίτια και συχέτιση της ιστοπαθολογίας με τη παθογένεση.
• Αμιάντωση και πυριτίαση. Ιστολογική εικόνα-κλινική πορεία.
• Καρκίνος του πνεύμονος. Επιδημιολογικά χαρακτηριστικά, ταξινόμηση, κλινική εικόνα.
• Ιστολογικοί τύποι καρκίνου του πνεύμονος. Ιστολογική εικόνα και παθογένεση. Προγνωστικοί ιστολογικοί και μοριακοί προγνωστικοί παράγοντες.
• Νευροενδοκρινικά καρκινώματα και καρκινοειδή. Ιστολογικοί, ανοσοιστοχημικοί και κλινικοί χαρακτήρες.
• Μεσοθηλίωμα. Ιστολογική εικόνα και κλινικές συσχετίσεις. Διαφορική διάγνωση από μεσοθηλιακή υπερπλασία και από αδενοκαρκίνωμα.

• ΒΛΑΒΕΣ ΤΗΣ ΑΝΩ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΗΣ ΟΔΟΥ
• Λοιμώξεις .Αιτιολογία και επιδημιολογικά χαρακτηριστικά.
• Καρκίνωμα του ρινοφάρυγγα. Ιστολογική εικόνα, παθογένεση/ ΕΒV, πρόγνωση.
• Καλοήθη και κακοήθη νεοπλάσματα του λάρυγγα. Η έννοια της δυσπλασίας και του in situ καρκινώματος.

6-7. Σύστημα Ενδοκρινών αδένων: παθήσεις θυρεοειδούς, επινεφριδίων, υποφύσεως, ενδοκρινούς μοίρας παγκρέατος
Παθήσεις θυρεοειδούς αδένος: γενική θεώρηση, υπερπλασία, νεοπλάσματα, φλεγμονές.
• Βασικά στοιχεία μορφολογίας φυσιολογικού θερεοειδούς.
• «Οζώδης» βρογχοκήλη»: συχνότης, κλινική παρουσίαση, μορφολογία (μάκρο- και μικροσκοπική).
• Νόσος Grave’s: κλινική εικόνα, παθογένεια, μορφολογία.
• Θυρεοειδίτις Hashimoto: κλινική εμφάνιση, παθογένεια, μορφολογία, επιπλοκές.
• Υποξεία θυρεοειδίτις: μορφολογία.
• ν. Riedel: μορφολογία, συσχετίσεις.
• Θυλακιώδες αδένωμα: κλινική εμφάνιση, μορφολογία, η σημασία της μορφολογικής μελέτης της κάψας.
• Θυλακιώδες καρκίνωμα με ελάχιστη διήθηση: διαφοροδιάγνωση από θυλακιώδες αδένωμα, πρόγνωση.
• Θυλακιώδες καρκίνωμα με εκτεταμένη διήθηση: μορφολογία, πρόγνωση.
• Θηλώδες καρκίνωμα: επιδημιολογία, πρόγνωση, μορφολογία, κυτταρολογικά στοιχεία, διαγνωστικά κριτήρια
Αναπλαστικό καρκίνωμα: μορφολογία, πρόγνωση, «ιστογένεση».
• Μυελοειδές καρκίνωμα: κλινική εμφάνιση, σχέση με ΜΕΝ, πρόγνωση, μορφολογία, ανοσοϊστοχημεία.
• Διαφορική διάγνωση μονήρους όγκου θυρεοειδούς.
• Παθήσεις παραθυρεοειδών αδένων: γενική θεώρηση, υπερπλασίες, αδένωμα, καρκίνωμα.
• Μορφολογία αδενώματος.
• Μορφολογία υπερπλασίας.
• Μορφολογία καρκινώματος.

Παθήσεις επινεφριδίων: γενική θεώρηση, υπερπλασία, νεοπλασία, φλεγμονές.
• Βασικά στοιχεία μορφολογίας φυσιολογικών επινεφριδίων.
• Σύνδρομο Cushing: κλινικές εκδηλώσεις, μηχανισμοί, μορφολογία επινεφριδίων (ποικιλία).
• Ειδικότερα, στοιχεία μορφολογίας σε υπερπλασία επινεφριδίων.
• Ειδικότερα, αδένωμα που προκαλεί σ. Cushing.
• Μορφολογικά κριτήρια υποστηρικτικά της διάγνωσης επινεφριδιακού καρκινώματος (αναλυτική παρουσίαση).
• Αίτια υπεραλδοστερονισμός εν γένει.
• Σύνδρομο Conn/αδένωμα φλοιού επινεφριδίου.
• Συγγενής υπερπλασία: αιτιοπαθογένεια, μορφολογία.
• Μορφολογία και αίτια φλοιοεπινεφριδιακής ανεπάρκειας.
• Φαιοχρωμοκύττωμα: κλινική εικόνα, μορφολογία, βιολογική συμπεριφορά, «έκτοπες» μορφές. Διαφορική διάγνωση και ανοσοϊστοχημεία.
• Νευροβλάστωμα: Επιδημιολογία- ιστογένεση. Κλινικές εκδηλώσεις. Μακροσκοπική εικόνα. Ανοσοϊστοχημεία. FISH για Νmyc. Προγνωστικοί δείκτες. Σταδιοποίηση.

Παθήσεις υποφύσεως: γενική θεώρηση, νεοπλασία, φλεγμονές.
• Βασικά στοιχεία μορφολογίας φυσιολογικής υποφύσεως.
• Αδενώματα: κλινική εμφάνιση, απεικονιστικές εικόνες.
• Αδενώματα: μακροσκοπικές εικόνες.
• Αδενώματα: μικροσκοπικές εικόνες, ανοσοϊστοχημεία.
• Αδενώματα: κριτήρια κακοήθειας, έκτοπες εμφανίσεις.

Περί ενδοκρινούς μοίρας παγκρέατος: γενική θεώρηση παθήσεων.
• Φυσιολογική μορφολογία ενδοκρινούς μοίρας παγκρέατος. Ανοσοϊστοχημεία, ηλεκτρονικό μικροσκόπιο.
Κλινικές εκδηλώσεις σακχαρώδους διαβήτη.
• Μορφολογία νησιϊτιδος στον διαβήτη τύπου 1
• Παθογένεια διαβήτου τύπου 1
• Μορφολογία νησιδίων σε διαβήτη τύπου 2
• Παθογένεια σε διαβήτη τύπου 2
• Σύγκριση/διαφορές των δύο τύπου διαβήτου
• Περί ινσουλινώματος: κλινική παρουσίαση, μορφολογία, πρόγνωση.
• Περί γαστρινώματος: κλινική παρουσίαση, μορφολογία, πρόγνωση.
• Γλυκαγόνωμα: κλινικές εκδηλώσεις.
• VIPώμα: κλινικές εκδηλώσεις.
• Γενικώς περι ΜΕΝ, γενικές αλλοιώσεις.
• Στοιχεία του ΜΕΝΙ. Συνήθης εμφάνιση.
• Στοιχεία του ΜΕΝΙΙΑ.
• Περί ΜΕΝΙΙΒ.
• Νευρώματα σε διάφορες θέσεις: μορφολογία (μακρο- και μικροσκοπικά).

8-9. Φλεγμονώδεις και νεοπλασματικές παθήσεις δέρματος
Επανάληψη θεμελιωδών γνώσεων ιστολογίας
Βασικές ιστοπαθολογικές αλλοιώσεις του δέρματος έπειτα από δράση παραγόντων που προξενούν βλάβη
Αναφορά βασικών μακροσκοπικών και μικροσκοπικών όρων Οξείες φλεγμονώδεις δερματοπάθειες
– Κνίδωση: Κλινική και ιστοπαθολογική εικόνα
– Οξεία εκζεματώδης δερματίτιδα: Ταξινόμηση, ιστοπαθολογικές αλλοιώσεις
– Πολύμορφο ερύθημα: Ιστοπαθολογικές αλλοιώσεις, σ.Stevens-Johnson, τοξική επιδερμιδική νεκρόλυση
Χρόνιες φλεγμονώδεις δερματοπάθειες
– Ψωρίαση: Μορφολογία, σχόλια για την παθογένεση
– Ομαλός λειχήνας: Μορφολογία, ΚΠΑΣ
Φυσαλιδώδη (πομφολυγώδη) νοσήματα: Ταξινόμηση, κλινική σημασία
– Πέμφιγα: Μορφές, ιστοπαθολογικές αλλοιώσεις, σχόλια για την παθογένεση
– Πομφολυγώδες πεμφιγοειδές: Κλινική και ιστολογική εικόνα
– Ερπητοειδής δερματίτιδα: Κλινική και ιστολογική εικόνα, συσχετίσεις
Δερματικές λοιμώξεις
– Έρπης: Κλινική και ιστοπαθολογική εικόνα
– Μυρμηκίες: Μορφολογία, αιτιοπαθογένεση, σχόλιο για Epidermodysplasia Verruciformis
– Μολυσματική τερμινθος: Κλινική και μικροσκοπική εικόνα
– Τριχοφυτιάσεις: Ιστοπαθολογικοί χαρακτήρες
– Υποδόριες μυκητιάσεις: Ιστοπαθολογικοί χαρακτήρες
– Λοιμώξεις από κοινά βακτηρίδια: Τύποι, ιστολογική εικόνα
– Λέπρα: Κλινική και ιστοπαθολογική εικόνα
– Φυματίωση: Κλινική και ιστοπαθολογική εικόνα
– Λεϊσμανίαση: Κλινική και ιστοπαθολογική εικόνα
– Σύφιλις: Κλινική και ιστοπαθολογική εικόνα
– Ψώρα: Κλινική και ιστοπαθολογική εικόνα
Όγκοι και ογκόμορφες αλλοιώσεις
– Σμηγματορροϊκή κερατίαση: Μορφολογία, ΚΠΑΣ
– Κερατοακάνθωμα: Μορφολογία, ιστολογική διαφορική διάγνωση
– Ακτινική κεράτωση: Μορφολογία, Κλινικοπαθολογοανατομικές συσχετίσεις
– Τριχοεπιθηλίωμα: Κλινική και μικροσκοπική εικόνα
– Δερματοίνωμα: Κλινική και ιστοπαθολογική εικόνα
– Δερματοϊνοσάρκωμα: Κλινική και ιστοπαθολογική εικόνα
– Χηλοειδές: Κλινική και ιστοπαθολογική εικόνα
– Ινοεπιθηλιακός πολύπους: Κλινική και ιστοπαθολογική εικόνα
– Μελανίζουσα ακάνθωση: Μορφολογία, Κλινικοπαθολογοανατομικές συσχετίσεις
– Νευρίνωμα: Κλινική και ιστοπαθολογική εικόνα, συσχετίσεις
– Νευρειλήμμωμα: Κλινική και ιστοπαθολογική εικόνα
– Λίπωμα: Κλινική και ιστοπαθολογική εικόνα
Όγκοι δερματικών εξαρτημάτων με αποκρινή διαφοροποίηση
– Αποκρινές κυσταδένωμα: Μορφολογία, εντοπίσεις
– Συριγγοκυσταδένωμα, θηλόμορφο: Μορφολογία, εντοπίσεις
– Ιδραδένωμα, θηλώδες: Μορφολογία, εντοπίσεις
– Κυλίνδρωμα: Μορφολογία, εντοπίσεις
– Αποκρινές καρκίνωμα: Μορφολογία, εντοπίσεις
Όγκοι εξαρτημάτων με εκκρινή διαφοροποίηση
– Ιδραδένωμα, εκκρινές, διαυγοκυτταρικό: Μορφολογία, εντοπίσεις
– Πόρωμα: Μορφολογία, εντοπίσεις
– Σπειραδένωμα: Μορφολογία, εντοπίσεις
– Ιδροκύστωμα: Μορφολογία, εντοπίσεις
– Συρίγγωμα: Μορφολογία, εντοπίσεις
– Καρκίνωμα μικροκυστικό (εξαρτηματικό): Μορφολογία, εντοπίσεις
Κακοήθεις επιδερμιδικοί όγκοι
– Ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα: Παράγοντες κινδύνου, ιστοπαθολογική εικόνα, διαβάθμιση
– Βασικοκυτταρικό καρκίνωμα: Κλινική και ιστοπαθολογική εικόνα
Όγκοι και ογκόμορφες βλάβες μελανοκυττάρων
– Μελανοκυτταρικοί σπίλοι: Τύποι, κλινική και μικροσκοπική εικόνα
– Δυσπλαστικοί σπίλοι: Κλινική και ιστοπαθολογική εικόνα
– Κακόηθες μελάνωμα: Κλινική και ιστοπαθολογική εικόνα, σημασία βάθους διήθησης, άλλες εντοπίσεις πλην του δέρματος
Σπογγοειδής μυκητίαση: Κλινική και ιστοπαθολογική εικόνα

παράγοντες (μορφολογία, λειτουργία, αστροκυτταρική γλοίωση, γεμιστοκυτταρικά αστροκύτταρα, ίνες Rosenthal, αστροκύτταρα Alzheimer τύπου ΙΙ, αμυλοειδή σωμάτια)
– Ολιγοδενδροκύτταρα, επενδυματικά κύτταρα (μορφολογία, λειτουργία, βασικές ιστοπαθολογικές αλλοιώσεις)

10-11 ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΝΕΥΡΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ
• Επανάληψη θεμελιωδών γνώσεων ανατομίας και ιστολογίας ΚΝΣ
– Νευρώνες (μορφολογία, λειτουργία, βασικές ιστοπαθολογικές αλλοιώσεις)
– Αστροκύτταρα και συνήθεις αντιδραστικές αλλοιώσεις τους σε διάφορους βλαπτικούς παράγοντες (μορφολογία, λειτουργία, αστροκυτταρική γλοίωση, γεμιστοκυτταρικά αστροκύτταρα, ίνες Rosenthal, αστροκύτταρα Alzheimer τύπου ΙΙ, αμυλοειδή σωμάτια)
– Ολιγοδενδροκύτταρα, επενδυματικά κύτταρα (μορφολογία, λειτουργία, βασικές ιστοπαθολογικές αλλοιώσεις)
– Μικρογλοιακά κύτταρα (μορφολογία, λειτουργία, συμμετοχή σε φαγοκυττάρωση και σε ιογενείς λοιμώξεις)
• Οίδημα εγκεφάλου: Τύποι οιδήματος – Μορφολογία μακροσκοπική και μικροσκοπική
• Εγκολεασμοί εγκεφάλου:
– Υποδρεπανικός εγκολεασμός υπερμεσολόβιας έλικας (μηχανισμός, ΚΠΑΣ)
– Διασκηνιδιακός εγκολεασμός αγκιστρωτής έλικας (μηχανισμός, ΚΠΑΣ)
– Εγκολεασμός αμυγδαλής παρεγκεφαλίδας (μηχανισμός, ΚΠΑΣ, αιμορραγίες Duret εγκεφαλικού στελέχους)
• Υδροκέφαλος: Ορισμός, τύποι (επικοινωνών, μη επικοινωνών, exvacuo), ΚΠΑΣ
• Αγγειακές παθήσεις εγκεφάλου
– Γενικά επιδημιολογικά σχόλια, τύποι αγγειακών παθήσεων
– Ολική υποξική/ισχαιμική εγκεφαλοπάθεια (μορφολογία, ΚΠΑΣ, «εγκέφαλος αναπνευστήρα»)
– Εμφράγματα εγκεφάλου (αιτιολογικοί παράγοντες, ιστοπαθολογική εικόνα ανάλογα με την ηλικία του εμφράγματος, ΚΠΑΣ)
– Ενδοκρανιακές αιμορραγίες: α) πρωτοπαθής εγκεφαλική παρεγχυματική αιμορραγία (εντόπιση, μορφολογία, ΚΠΑΣ), β) σακοειδή ανευρύσματα και υπαραχνοειδείς αιμορραγίες (εντόπιση, μορφολογία, ΚΠΑΣ)
– Αγγειακές δυσπλασίες (συχνότητα, εντόπιση, μορφολογία, ΚΠΑΣ): α) αρτηριοφλεβώδεις δυσπλασίες, β) σηραγγώδη αιμαγγειώματα, γ) τριχοειδείς τηλεαγγειεκτασίες, δ) φλεβικά
Αιμαγγειώματα
• Τραυματισμοί ΚΝΣ
– Γενικά επιδημιολογικά σχόλια, τύποι τραυματικών βλαβών.
Επισκληρίδιο αιμάτωμα (μηχανισμός, μορφολογία, ΚΠΑΣ) – Υποσκληρίδιο αιμάτωμα (μηχανισμός, μορφολογία, ΚΠΑΣ)
– Τραυματικές παρεγχυματικές βλάβες (τύποι βλαβών και μηχανισμοί, μορφολογία, ΚΠΑΣ)
• Συγγενείς δυσπλασίες και περιγεννητικές εγκεφαλικές βλάβες
– Ελλείμματα νευρικού σωλήνα (ανεγκεφαλία, εγκεφαλοκήλες, κρανιακές μηνιγγοκήλες, δισχιδής ράχη)
– Δυσπλασίες σχετιζόμενες με υδροκέφαλο (δυσπλασία Arnold-Chiari και Dandy-Walker)
– Διαταραχές ανάπτυξης προσεγκεφάλου (ολοπροσεγκεφαλία και δυσπλασίες εγκεφαλικού φλοιού όπως πολυμικρογυρία)
– Νευροδερματικά σύνδρομα (Νευρινωμάτωση τύπου Ι και ΙΙ, οζώδης σκλήρυνση, σύνδρομο vonHippel-Lindau και νόσος Sturge-Weber
– Περιγεννητικές βλάβες (αιμορραγίες βλαστικής μεσοκυττάριας ουσίας, περικοιλιακή λευκομαλακία, βλάβες φαιάς ουσίας)
– Τραυματικές παρεγχυματικές βλάβες (τύποι βλαβών και μηχανισμοί, μορφολογία, ΚΠΑΣ)
• Λοιμώξεις ΚΝΣ:
– Οξεία πυώδης μηνιγγίτιδα (αιτιολογικοί παράγοντες, μορφολογία, ΚΠΑΣ)
– Οξεία λεμφοκυτταρική (ιογενής) μηνιγγίτιδα (αιτιολογικοί παράγοντες, μορφολογία, ΚΠΑΣ)
– Χρόνια μηνιγγίτιδα (αιτιολογικοί παράγοντες, μορφολογία, ΚΠΑΣ)
– Εγκεφαλικό απόστημα (αιτιολογικοί παράγοντες, μορφολογία, ΚΠΑΣ)
– Ιογενείς εγκεφαλίτιδες (αιτιολογικοί παράγοντες, εντόπιση, μορφολογία, ΚΠΑΣ): α) ερπητική εγκεφαλίτιδα, β) CMV εγκεφαλίτιδα, γ) HIV εγκεφαλοπάθεια
• Σπογγώδεις εγκεφαλοπάθειες: Τύποι, μορφολογία, σχόλια ως προς την παθογένεια
• Πρωτοπαθή νοσήματα μυελίνης
– Πολλαπλή σκλήρυνση (επιδημιολογικά και αιτιοπαθογενετικά σχόλια, μορφολογία απομυελινωτικών πλακών, ΚΠΑΣ)
– Άλλα επίκτητα απομυελινωτικά νοσήματα (οξεία απομυελινωτική εγκεφαλομυελίτιδα και κεντρική μυελινόλυση της γέφυρας, μορφολογία, ΚΠΑΣ)
– Λευκοδυστροφίες (Μορφολογία, ΚΠΑΣ)
• Εκφυλιστικές νόσοι ΚΝΣ:
– N.Alzheimer (μορφολογία και βιοχημική σύσταση νευροϊνιδιακών συσσωματώσεων, γεροντικών πλακών και αμυλοειδικής αγγειοπάθειας, σχόλια για τους πιθανότερους αιτιοπαθογενετικούς παράγοντες, ΚΠΑΣ)
– Νόσος Pick (εντόπιση και μορφολογία αλλοιώσεων, ΚΠΑΣ)
– Νόσος Parkinson (εντόπιση και μορφολογία αλλοιώσεων, σωμάτια Lewy, ΚΠΑΣ)
– Νόσος του Huntington (εντόπιση και μορφολογία αλλοιώσεων, ΚΠΑΣ)
– Εκφυλιστικά νοσήματα κινητικών νευρώνων (εντόπιση και μορφολογία αλλοιώσεων, ΚΠΑΣ): α) μυοατροφική πλάγια σκλήρυνση/ALS, β) νόσος Werding-Hoffmann
• Νεοπλάσματα KNΣ
– Γλοιώματα: Γενικά σχόλια ως προς την ιστογένεση, την διαβάθμιση κατά WHO και τη βιολογική συμπεριφορά-πρόγνωση)
– Αστροκυτταρικά νεοπλάσματα (μορφολογία, διαβάθμιση, βιολογική συμπεριφορά-πρόγνωση): α) πιλοκυτταρικό αστροκύττωμα, β) ινιδώδες αστροκύττωμα, γ) αναπλαστικό αστροκύττωμα, δ) πολύμορφο γλοιοβλάστωμα
– Ολιγοδενδρογλοιώματα (μορφολογία, διαβάθμιση, βιολογική συμπεριφορά-πρόγνωση)
– Επενδυμώματα (μορφολογία, διαβάθμιση, βιολογική συμπεριφορά-πρόγνωση)
– Εμβρυϊκοί όγκοι (μορφολογία, διαβάθμιση, βιολογική συμπεριφορά-πρόγνωση): α) Μυελοβλάστωμα, β) CNS-PNET
– Μηνιγγιώματα(μορφολογία συνήθων υποτύπων, διαβάθμιση, βιολογική συμπεριφορά- πρόγνωση)
– Όγκοι περιφερικού νευρικού συστήματος: α) σβαννώματα και β) νευρινώματα (μορφολογία, εντόπιση, συσχέτιση με τα σύνδρομα νευρινωμάτωσης)

12-13. NOΣΗΜΑΤΑ ΜΥΟΣΚΕΛΕΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ
• Γενικά περί οστίτη και χονδρικού ιστού. Στοιχεία ιστολογίας και ανατομίας.
• Συγγενείς και κληρονομικές νόσοι των οστών.
• Αχονδροπλασία και ατελής οστεογένεση. Αιτιολογία, κληρονομικότητα, κλινική εικόνα, πρόγνωση.
• Ορισμός της οστεοπόρωσης, κλινικά χαρακτηριστικά και παθολογικές καταστάσεις που συνδέονται με γενικευμένη οστεοπόρωση
• Παθογένεση της οστεοπόρωσης και μέθοδοι εκτίμησης των οστεοπορωτικών αλλοιώσεων.
• Ιστολογική εικόνα οστεοπόρωσης.
• Ο ρόλος της παραθορμόνης στον οστικό μεταβολισμό και οι νόσοι των οστών που συσχετίζονται με υπερπαραθυρεοειδισμό. Μικροσκοπική εικόνα φαιού όγκου. Νεφρική οστεοδυστροφία.
• Νόσος Paget. Παθογένεση, παθολογοανατομική εικόνα, κλινικά χαρακτηριστικά.
• Πυογόνος οστεομυελίτιδα οξεία και χρόνια: αιτιολογία, παθογένεια, κλινικά χαρακτηριστικά, επιπλοκές, μικροσκοπική εικόνα.
• Φυματιώδης οστεομυελίτιδα. Αιτιοπαθογένεια κλινική εικόνα, σχέση με ανοσοκαταστολή
Oστεονέκρωση. Μακροσκοπική εικόνα. Κλινικοπαθολογοανατομικές συσχετίσεις.
• Όγκοι των οστών. Στοιχεία για την διαφοροποίηση και την επιδημιολογία. Η σημασία της συσχέτισης των μικροσκοπικών ευρημάτων με την απεικονιστική μελέτη και την κλινική εικόνα.
• Οστέωμα, οστεοειδές οστέωμα, οστεοβλάστωμα: κλινική εικόνα, ιστολογική εικόνα.
• Oστεοσάρκωμα: κλινικά χαρακτηριστικά και πρόγνωση. Μακροσκοπική και μικροσκοπική εικόνα: οι ιστολογικοί ΄΄μιμητές΄΄ οστεοσαρκώματος, οι πιθανές δυσκολίες στη διαφορική διάγνωση και η σημασία της ακτινολογικής εικόνας.
• Οστεοχόνδρωμα, εγχόνδρωμα. Κλινική εικόνα, μικροσκοπική εικόνα.
• Χονδροσάρκωμα: Κλινικά-επιδημιολογικά χαρακτηριστικά, Μακροσκοπική και μικροσκοπική εικόνα.
• Γιγαντοκυτταρικός όγκος των οστών. Μακροσκοπική και μικροσκοπική εικόνα, διαφορική διάγνωση, κλινική εικόνα.
• Σάρκωμα Εwing/PNET. Κλινικά χαρακτηριστικά, μακροσκοπική-ακτινολογική εικόνα, μικροσκοπική εικόνα. Κυτταρογενετικά ευρήματα που συσχετίζονται με την παθογένεση-η σημασία της ανάλυσης με in situ φθορίζοντα υβριδισμό (FISH).
• Ινώδης Δυσπλασία. Κλινικές μορφές, μικροσκοπική εικόνα.
• Χρόνια οστεοαρθρίτιδα. Αιτιολογία, παθολογοανατομικές αλλοιώσεις, κλινική πορεία.
• Ουρική αρθρίτιδα. Παθογένεση, κλινική εικόνα, μικροσκοπική εικόνα.
• Μυϊκή ατροφία, ινομυώδης ατροφία: κλινικά χαρακτηριστικά, παθολογοανατομικές αλλοιώσεις.
• Μυασθένεια Gravis. Κλινικά χαρακτηριστικά και μικροσκοπικά ευρήματα.
• Μυϊκή δυστροφία Duchenne και Becker. Κλινικοπαθολογοανατομικές συσχετίσεις.
• Όγκοι μαλακών μορίων. Αρχές ταξινόμησης και σταδιοποίησης. Γενικά για τη διαφοροποίηση και τις τεχνικές κατάδειξης διαφοροποίησης στους ιστούς.
• Ειδικές κυτταρογενετικές αλλοιώσεις που συσχετίζονται με την παθογένεση και τη διάγνωση στους όγκους μαλακών μορίων. Εφαρμογές του FISH.
• Λίπωμα, Λιποσάρκωμα. Κλινική εικόνα, μακροσκοπική- μικροσκοπική εικόνα.
• Ινωματώσεις, ινοσάρκωμα. Μακροσκοπική, μικροσκοπική εικόνα
• Ραβδομυοσάρκωμα .Ταξινόμηση, μορφολογία, κλινικά χαρακτηριστικά.
• Λειομύωμα, λειομυοσάρκωμα. Μικροσκοπική εικόνα, κλινικές συσχετίσεις.
14. Η Παθολογική Ανατομική στην κλινική πράξη