| Περιγραφή Μαθήματος: | Α. ΔΙΑΛΕΞΕΙΣ: Οι θεωρητικές κλινικές ικανότητες που πρέπει να αποκτήσουν οι φοιτητές για να επιτύχουν στο μάθημα. 1. Εισαγωγή στην Κυτταρολογία: Ορισμός και σκοπός της Κυτταρολογίας –διαφορές από Παθολογική Ανατομική-Ιστορικά στοιχείαΜέθοδοι λήψης δειγμάτων: Αποφολιδωτική Κυτταρολογία, Παρακέντηση με λεπτή βελόνη (FNA), Κυτταρολογία ενδοσκοπήσεων Τεχνικές επεξεργασίας κυτταρολογικών υλικών: επιχρίσματα, Κυτταρολογία υγρής φάσης, Κυτταροφυγόκεντρος, cell block (τεχνικές), Χρώσεις: Παπανικολάου -Giemsa –Ανοσοκυτταροχημεία 2. Η σημασία της κυτταρολογίας στην πρόληψη και διάγνωση των αλλοιώσεων του τράχηλου μήτρας Τεστ Παπανικολάου, Ιστορική αναδρομή και η σημερινή εφαρμογή του. Λήψη, επεξεργασία δειγμάτων Σύστημα Bethesda ταξινόμησης των κυτταρολογικών απαντήσεων και συμβολή στην κλινική διαχείριση Μορφολογία φυσιολογικών κυττάρων –συσχέτιση με ιστολογία Διάγνωση φλεγμονωδών παθήσεων συσχέτιση με κλινική εικόνα Πλακώδεις ενδοεπιθηλιακές αλλοιώσεις χαμηλού (LSIL) και υψηλού βαθμού (HSIL), Πλακώδες καρκίνωμα, Aδενοκαρκίνωμα in situ τραχήλου (AIS), Αδενοκαρκίνωμα τραχήλου: Κυτταρολογία συσχέτιση με κλινικά -κολποσκοπικά ευρήματα και με ιστολογία (με παρουσίαση κλινικών περιπτώσεων) Σημασία παρουσία ενδομητρικών κυττάρων μετά την εμμηνόπαυση 3. HPV και ογκογένεση Στελέχη υψηλού και χαμηλού κινδύνου, μηχανισμοί ογκογένεσης του HPV, νεοπλάσματα που σχετίζονται με HPV λοίμωξη Πληθυσμιακός προληπτικός έλεγχος με HPV TEST Μοριακές τεχνικές ανίχνευσης (HPV DNA TEST , mRNA TEST, μεθυλίωση), HPV εμβόλιο, ηλικιακή εφαρμογή και αποτελέσματα 4. Κυτταρολογική διάγνωση νόσων του αναπνευστικού συστήματος Μέθοδοι λήψης δειγμάτων: πτύελα, βρογχοσκόπηση , EBUS TBNA, Διαδερμική FNA Σημασία της ταχείας επί τόπου εκτίμησης του υλικού (ROSE) –χρησιμότητα cell block Μορφολογία φυσιολογικών κυττάρων- συσχέτιση με ιστολογία Διάγνωση φλεγμονωδών παθήσεων : Λοιμώξεις από μύκητες, από ιούς, Κοκκιωματώδεις φλεγμονέςΚυτταρολογία, συσχέτιση με κλινικά και απεικονιστικά ευρήματα και με ιστολογία (με παρουσίαση κλινικών περιπτώσεων ) Κακοήθη νεοπλάσματα: Πλακώδες καρκίνωμα, Αδενοκαρκίνωμα, Καρκίνωμα από μεγάλα κύτταρα, Καρκινοειδές, Μικροκυτταρικό καρκίνωμα- Κυτταρολογία, συσχέτιση με κλινικά και απεικονιστικά ευρήματα και με ιστολογία (με παρουσίαση κλινικών περιπτώσεων ) Μεταστατικά νεοπλάσματα στον πνεύμονα-συσχέτιση με κλινικά και απεικονιστικά ευρήματα (με παρουσίαση κλινικών περιπτώσεων) Διερεύνηση μοριακών βιοδεικτών σε κυτταρολογικό υλικό για στοχευμένη θεραπεία 5. Κυτταρολογική εξέταση ούρων και η σημασία της στη διάγνωση του ουροθηλιακού καρκινώματος Ιστορική αναδρομή -Τρόποι λήψης κυτταρολογικού υλικού-κλινικές οδηγίες για κυτταρολογική εξέταση ούρων- Μέθοδοι επεξεργασίας των δειγμάτων Σύστημα Paris για την ταξινόμηση των κυτταρολογικών απαντήσεων και η σημασία του στην κλινική πράξη Φυσιολογικά κύτταρα και συσχέτιση με την ιστολογία Αναγεννητικές αλλοιώσεις σε φλεγμονή, Διάγνωση ιογενών λοιμώξεων, Αλλοιώσεις ακτινοβολίας, χημειοθεραπείας συσχέτιση με κλινικά και ιστολογικά ευρήματα ( με παρουσίαση κλινικών περιπτώσεων ) Κυτταρολογία υψηλού βαθμού ουροθηλιακού καρκινώματος και καρκινώματος in situ –συσχέτιση με ιστολογία –κλινικά και απεικονιστικά ευρήματα (με παρουσίαση κλινικών περιστατικών) Πλακώδες καρκίνωμα, αδενοκαρκίνωμα κυτταρολογικά ευρήματα -συσχέτιση με ιστολογία και κλινικά ευρήματα (με παρουσίαση κλινικών περιστατικών) Άτυπα ουροθηλιακά κύτταρα-βοηθητικές μέθοδοι για περαιτέρω διερεύνηση 6. Κυτταρολογία υγρών κοιλοτήτων-κλινική σημασία στη διάγνωση νεοπλασματικών και μη νεοπλασματικών παθήσεων Φυσιολογία υγρών κοιλοτήτων: διϊδρωμα, εξίδρωμα Τρόπος λήψης υγρών κοιλοτήτων-διαχείριση και μέθοδοι επεξεργασίας Φυσιολογικά κύτταρα και συσχέτιση με ιστολογία: Διάγνωση μη νεοπλασματικών νόσων: Εμπύημα, Ηωσινοφιλική πλευρίτιδα, Ρευματοειδής αρθρίτιδα, Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος- Κυτταρολογία και συσχέτιση με κλινικά και απεικονιστικά ευρήματα (με παρουσίαση κλινικών περιστατικών), Σύνδρομο Boerhaave (ρήξη οισοφάγου): κυτταρολογική διάγνωση συσχέτιση με κλινικά και απεικονιστικά ευρήματα (με παρουσίαση περιστατικού) Νεοπλασματικές παθήσεις: Μεσοθηλίωμα, διαφορική διάγνωση από αντιδραστικά μεσοθήλια και από αδενοκαρκίνωμα- Κυτταρολογία, ανοσοκυτταροχημεία Μεταστατικά καρκινώματα- διερεύνηση αγνώστου πρωτοπαθούς εστίας- Κυτταρολογία, ανοσοκυτταροχημεία συσχέτιση με κλινική εικόνα και απεικονιστικά ευρήματα (με παρουσίαση κλινικών περιπτώσεων) Πρωτοπαθές λέμφωμα υγρών κοιλοτήτων (PEL) Κλινική σημασία κυτταρολογικής διάγνωσης μεταστατικής κακοήθειας σε υγρά κοιλοτήτων για σταδιοποίηση και θεραπευτική προσέγγιση 7. Η κυτταρολογική εξέταση παρακέντησης με λεπτή βελόνη (FNA) στη διάγνωση και κλινική διαχείριση των παθήσεων του θυρεοειδούς αδένα. Τεχνικές παρακέντησης -Κλινικά και υπερηχογραφικά κριτήρια για επιλογή όζου για παρακέντηση Το σύστημα Bethesda για ταξινόμηση των κυτταρολογικών απαντήσεων θυρεοειδούς-επάρκεια, διαγνωστικές κατηγορίες και κλινική διαχείριση Καλοήθεις παθήσεις: Οζώδης νόσος, Θυρεοειδίτιδα Hashimoto, Θυρεοειδίτιδα de Quervain – Κυτταρολογία συσχέτιση με ιστολογικό κλινική εικόνα και υπερηχογραφικά ευρήματα (παρουσίαση περιστατικού) Θυλακιώδες νεόπλασμα και Θυλακιώδες νεόπλασμα από οξύφιλα κύτταρα -Κυτταρολογική εικόνα συσχέτιση με ιστολογικό, την κλινική εικόνα και τα υπερηχογραφικά ευρήματα (παρουσίαση περιστατικών) Κακοήθη νεοπλάσματα: Θηλώδες καρκίνωμα, Μυελοειδές καρκίνωμα, Αναπλαστικό καρκίνωμα, Λέμφωμα: κυτταρολογική εικόνα συσχέτιση με ιστολογικό με κλινική εικόνα και υπερηχογραφικά ευρήματα (με παρουσίαση κλινικών περιστατικών) Μεταστατικά νεοπλάσματα στο θυρεοειδή: συνηθέστεροι τύποι-κυτταρολογική εικόναανοσοκυτταροχημεία, συσχέτιση με κλινικό ιστορικό (παρουσίαση περιστατικών) Εφαρμογή μοριακών εξετάσεων στην παρακέντηση του θυρεοειδούς, για την διευκρίνηση των κατηγοριών III, IV, V του συστήματος Bethesda 8. Η κυτταρολογία στην κλινική διαχείριση των παθήσεων του μαστού Κυτταρολογία θηλής έκκριμα και εντυπώματα: θηλώδες νεόπλασμα, νόσος Paget Συμβολή της FNA στο τριπλό διαγνωστικό τεστ: ψηλάφηση-απεικόνιση-κυτταρολογία Το σύστημα IAC-Yokohama για ταξινόμηση των κυτταρολογικών απαντήσεων μαστού- διαγνωστικές κατηγορίες και κλινική διαχείριση Φυσιολογικός μαστός: ιστολογία-κυτταρολογία Καλοήθεις αλλοιώσεις: Ινοκυστικές αλλοιώσεις, Κύστη μαστού, Υποθηλαίο απόστημα, Γυναικομαστία, Λιπονέκρωση-Κυτταρολογική εικόνα συσχέτιση με ιστολογικό με κλινική εικόνα και υπερηχογραφικά ευρήματα (με παρουσίαση κλινικών περιστατικών) Νεοπλάσματα: Ινοαδένωμα , Φυλλοειδής όγκος: κυτταρολογική εικόνα συσχέτιση με ιστολογικό με κλινική εικόνα και απεικονιστικά ευρήματα Κακοήθη νεοπλάσματα: Πορογενές καρκίνωμα, Λοβιακό καρκίνωμα, Μεταπλαστικό καρκίνωμα, – Κυτταρολογική εικόνα συσχέτιση με ιστολογικό με κλινική εικόνα και απεικονιστικά ευρήματα (με παρουσίαση περιστατικών) FNA μασχαλιαίων λεμφαδένων στη σταδιοποίηση Χρήση cell block στην Κυτταρολογία του μαστού και βιοδείκτες (ER, PR, HER2) 9.Η κυτταρολογική εξέταση παρακέντησης με λεπτή βελόνη (FNA) στη διάγνωση και κλινική διαχείριση των παθήσεων των σιελογόνων αδένων FNA σιελογόνων –ενδείξεις. Το σύστημα Milan για ταξινόμηση των κυτταρολογικών απαντήσεων-επάρκεια, διαγνωστικές κατηγορίες και κλινική διαχείριση Φυσιολογικός ιστός (κυτταρολογικό-ιστολογικό) Φλεγμονώδεις αλλοιώσεις: Οξεία και Χρόνια σιελαδενίτις, Κοκκιωματώδης σιελαδενίτις, Κυστικές αλλοιώσεις: α) με πλακώδες επιθήλιο (βραγχιακή κύστη, Δ/δ πλακώδες καρκίνωμα) β) με βλεννώδες περιεχόμενο: (Κύστη εκ κατακρατήσεως Δ/δ με Βλεννοεπιδερμοειδές καρκίνωμα υψηλής διαφοροποίησης) Καλοήθη νεοπλάσματα: πολύμορφο αδένωμα, όγκος Warthin: κυτταρολογική εικόνα συσχέτιση με ιστολογικό με κλινική εικόνα και απεικονιστικά ευρήματα (με παρουσίαση περιστατικών ) Όγκοι από βασικά κύτταρα: Αδένωμα Δ/δ Καρκίνωμα (κυτταρολογικό -ιστολογικό) Κακοήθη νεοπλάσματα: Βλεννοεπιδερμοειδές καρκίνωμα, Καρκίνωμα από πολύμορφο αδένωμα, Αδενοειδές κυστικό καρκίνωμα, Κυψελιδικό καρκίνωμα, Καρκίνωμα σιελογόνων πόρων, Λέμφωμα MALT-Κυτταρολογία, ανοσοκυτταροχημεία συσχέτιση με ιστολογικό και κλινική εικόνα και απεικονιστικά ευρήματα (με παρουσίαση κλινικών περιστατικών). 10. Ο ρόλος της κυτταρολογικής εξέτασης στη διάγνωση και κλινική διαχείριση των παθήσεων του παγκρέατος Μέθοδοι Λήψης κυτταρολογικών δειγμάτων: FNA υπό καθοδήγηση ενδοσκοπικού υπερήχου (EUS), ανάστροφη ενδοσκοπική χολαγγειοπαγκρεατογραφία (ERCP)-εργαστηριακή διαχείριση κυτταρολογικών δειγμάτων συμπαγών και κυστικών αλλοιώσεων Φυσιολογικός ιστός παγκρέατος (κυτταρολογικό-ιστολογικό) Καλοήθεις αλλοιώσεις: Οξεία, Χρόνια παγκρεατίτιδα, Αυτοάνοση παγκρεατίτιδα, Κυστικές αλλοιώσεις: Ψευδοκύστη, Λεμφοεπιθηλιακή κύστη- Κυτταρολογία συσχέτιση με ιστολογικό και κλινική εικόνα (με παρουσίαση κλινικών περιστατικών). Νεοπλάσματα καλοήθη: ορώδες κυσταδένωμα Νεοπλάσματα κακοήθη συμπαγή: Πορογενές αδενοκαρκίνωμα παγκρέατος, Κυψελιδικό καρκίνωμα, Νευροενδοκρινείς όγκοι (PAN NETS), Παγκρεατικό νευροενδοκρινικό καρκίνωμα (PAN NEC), Συμπαγής ψευδοθηλώδης όγκος-κυτταρολογία συσχέτιση με ιστολογικό και με κλινικά και απεικονιστικά ευρήματα (με παρουσίαση κλινικών περιστατικών). Νεοπλάσματα κακοήθη κυστικά: Ενδοπορικό θηλώδες βλεννώδες νεόπλασμα (IPMN), Βλεννώδες κυστικό νεόπλασμα (MCN) -Κυτταρολογία συσχέτιση με ιστολογικό και με κλινικά και απεικονιστικά ευρήματα (με παρουσίαση κλινικών περιστατικών). GIST κυτταρολογική εικόνα, συσχέτιση με ιστολογικό και με κλινικά και απεικονιστικά ευρήματα (με παρουσίαση περιστατικού) WHO Reporting System for Pancreaticobiliary Cytopathology για ταξινόμηση των κυτταρολογικών απαντήσεων και αντίστοιχη κλινική διαχείριση 11.Η κυτταρολογική εξέταση παρακέντησης με λεπτή βελόνη (FNA) στη διαγνωστική προσέγγιση των παθήσεων των λεμφαδένων Ενδείξεις για FNA λεμφαδένα σε συσχέτιση με τα κλινικά και εργαστηριακά ευρήματα Φυσιολογικός ιστός λεμφαδένα (κυτταρολογικό-ιστολογικό) WHO Reporting System for Lymph Node, Spleen and Thymus Cytopathology για ταξινόμηση των κυτταρολογικών απαντήσεων και αντίστοιχη κλινική διαχείριση Καλοήθεις παθήσεις: Οξεία λεμφαδενίτιδα, Λεμφοειδής υπερπλασία, Κοκκιωματώδης λεμφαδενίτιδα (TB, σαρκοείδωση, νόσος εξ ονύχων γαλής)-Κυτταρολογία, συσχέτιση με ιστολογική και με κλινικά και εργαστηριακά ευρήματα, (με παρουσίαση περιστατικών) Λεμφώματα non Hodgkin: Οζώδες λέμφωμα, Λέμφωμα από μικρά κύτταρα/ χρόνια λεμφοκυτταρική λευχαιμία, Λέμφωμα από κύτταρα μανδύα, Β λέμφωμα από μεγάλα κύτταρα, Λέμφωμα Burkitt, Αναπλαστικό λέμφωμα από μεγάλα κύτταρα-Κυτταρολογία συσχέτιση με ιστολογική και με κλινικά και εργαστηριακά ευρήματα, (με παρουσίαση περιστατικών): Λέμφωμα Ηοdgkin Κυτταρολογία συσχέτιση με ιστολογική και με κλινικά και εργαστηριακά ευρήματα, (με παρουσίαση περιστατικού) Μεταστατικά νεοπλάσματα -Κυτταρολογική εικόνα, συσχέτιση με ιστολογική, με κλινικά και εργαστηριακά ευρήματα,(με παρουσίαση περιστατικών) Η σημασία της ανοσοϊστοχημείας και της κυτταρομετρίας ροής στη διάγνωση των πρωτοπαθών και μεταστατικών νεοπλασμάτων των λεμφαδένων 12. Η κυτταρολογική εξέταση παρακέντησης με λεπτή βελόνη (FNA) στη διαγνωστική προσέγγιση όγκων μαλακών μορίων, οστών Λήψη και διαχείριση του υλικού. Η σημασία της συσχέτισης με την κλινική εικόνα και τα απεικονιστικά ευρήματα. Η σημασία λήψης υλικού για ανοσοκυτταροχημεία και κυτταρογενετική ανάλυση (FISH). Όγκοι μαλακών μορίων: Λίπωμα, Λιποσάρκωμα, Οζώδης περιτονιϊτις, Σβάννωμα, Μονήρης ινώδης όγκος, Συνοβιακό σάρκωμα, Κοκκιοκυτταρικός όγκος, Επιθηλιοειδές αιμαγγειοσάρκωμα Κυτταρολογική εικόνα, συσχέτιση με ιστολογική με κλινικά και απεικονιστικά ευρήματα, με παρουσίαση περιστατικών Όγκοι οστών: Σάρκωμα Ewing, Οστεοσάρκωμα, Χονδροσάρκωμα, Χόρδωμα, Ιστιοκυττάρωση Langerhans, Πολλαπλούν Μυέλωμα- Κυτταρολογική εικόνα, συσχέτιση με ιστολογική με κλινικά και απεικονιστικά ευρήματα, (με παρουσίαση περιστατικών): 13.Μοριακές εξετάσεις σε κυτταρολογικό υλικό-υγρή βιοψία: Ανίχνευση και εκτίμηση μοριακών βιοδεικτών στην κλινική πρακτική. Μοριακές τεχνικές (PCR, FISH, NGS)-Σημασία στη διάγνωση πρόγνωση και θεραπεία. Υγρή βιοψία – εφαρμογές στη διάγνωση και παρακολούθηση συνήθων νεοπλασμάτων Β. ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ-ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ Στα υποχρεωτικά φροντιστήρια-εργαστήρια η μάθηση βασίζεται στην πρακτική εμπειρία με στόχο την απόκτηση γενικών και ειδικών πρακτικών και κλινικών δεξιοτήτων: • χρήση οπτικού μικροσκοπίου για διάγνωση • εξοικείωση με κλινικές μεθόδους λήψης κυτταρικού υλικού • χρήση βασικού εξοπλισμού Κυτταρολογικού εργαστηρίου • εξοικείωση με βασικές εργαστηριακές κυτταρολογικές τεχνικές • ομαδική εργασία • ασφαλής εργασία σε εργαστηριακό περιβάλλον • λήψη και τήρηση οδηγιών |