Πρόσωπο με πρόσωπο-Διαλέξεις

Η διδασκαλία του μαθήματος αποτελείται από διαλέξεις και εργαστηριακές ασκήσεις.

Οι εργαστηριακές ασκήσεις (σε 2 ομάδες φοιτητών,2 διδάσκοντες ανά ομάδα 10 φοιτητών) που συνθέτουν την πρακτική άσκηση των φοιτητών είναι συμπληρωματικές των διαλέξεων και αποσκοπούν στην εξοικείωση των φοιτητών με τη λειτουργία απλών εργαστηριακών οργάνων και τις πειραματικές διαδικασίες που χρησιμοποιούνται συχνά στη διάγνωση καθώς και στην κατανόηση εννοιών που δεν παρουσιάζονται εύκολα θεωρητικά (μάθηση με βάση την πρακτική εμπειρία).

Η παρακολούθηση των διαλέξεων δεν είναι υποχρεωτική.  Η παρακολούθηση των εργαστηριακών ασκήσεων είναι υποχρεωτική.

Ειδικότερα: Η διδασκαλία των μαθημάτων γίνεται με τη χρήση των μέσων που χρησιμοποιούνται για τη διδασκαλία των μαθημάτων:

– Χρησιμοποιείται κοινό λογισμικό (π.χ. MS powerpoint) για την προετοιμασία του υλικού των διαλέξεων και την προβολή διαφανειών και βίντεο.

– Ο οδηγός σπουδών (αναλυτικό συμπληρωματικό υλικό & πρόσθετη βιβλιογραφία), η θεωρία και τα πρωτόκολλα των εργαστηριακών ασκήσεων, οι διαφάνειες κάθε διάλεξης καθώς και σχετικά βίντεο και επιστημονικά άρθρα διατίθενται ηλεκτρονικά και διαδικτυακά στους φοιτητές μέσω του συστήματος e-class του πανεπιστημίου μας.

– Πληροφορίες σχετικά με το μάθημα, τους διδάσκοντες και τα ερευνητικά τους ενδιαφέροντα και γενικότερα το Εργαστήριο Βιολογίας της Ιατρικής Σχολής είναι διαθέσιμες ηλεκτρονικά μέσω του συστήματος e-class του πανεπιστημίου μας.

– Για τη στατιστική επεξεργασία της αξιολόγησης των φοιτητών χρησιμοποιείται κοινό λογισμικό (π.χ. MS excel).

Ανακοινώσεις, πληροφορίες κ.λπ. είναι διαθέσιμες ηλεκτρονικά μέσω του e-class. Η επικοινωνία γίνεται επίσης μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και MS-TEAMS

Η γλώσσα αξιολόγησης είναι η ελληνική.

Μέθοδοι αξιολόγησης.

Η συμμετοχή των φοιτητών στις εργαστηριακές ασκήσεις καθώς και η γραπτή αναφορά των αποτελεσμάτων των ασκήσεων είναι υποχρεωτική. Η έκθεση περιλαμβάνει τα αποτελέσματα (που παρουσιάζονται σε πίνακες και διαγράμματα, καθώς και τα συμπεράσματα (π.χ. αν τα αποτελέσματα ήταν τα αναμενόμενα, αν όχι γιατί, πηγές πιθανών σφαλμάτων στα πειράματα) όπως ζητείται από κάθε άσκηση. Στο τέλος κάθε άσκησης, η γραπτή έκθεση ελέγχεται από τους εκπαιδευτές. Στο τέλος του εξαμήνου οι φοιτητές εξετάζονται στο περιεχόμενο των εργαστηριακών ασκήσεων. Η εξεταζόμενη ύλη αποτελείται από τη θεωρία, τη μεθοδολογία και τους τρόπους επεξεργασίας των αποτελεσμάτων, όπως περιλαμβάνονται στον Οδηγό της Εργαστηριακής Πρακτικής ή παρουσιάζονται από τους διδάσκοντες κατά τη διάρκεια των ασκήσεων. Μόνο οι φοιτητές που έχουν ολοκληρώσει επιτυχώς τις εργαστηριακές ασκήσεις μπορούν να συμμετάσχουν στις γραπτές εργαστηριακές εξετάσεις. Η επιτυχία στην εργαστηριακή εξέταση αποτελεί προϋπόθεση για τη συμμετοχή στις εξετάσεις του μαθήματος.

Τελικός βαθμός:

Ο γενικός σκοπός του μαθήματος είναι να εισαγάγει τους φοιτητές στη βιολογία του κυττάρου, ως βασικής δομικής και λειτουργικής μονάδας του φαινομένου της ζωής. Συγκεκριμένα αναλύονται  οι φυσιολογικές ιδιότητες των κυττάρων, η δομή τους, τα οργανίδια τους, οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ τους και με το περιβάλλον, καθώς και ο τρόπος με τον οποίο εξασφαλίζουν την απαραίτητη ενέργεια, ο κύκλος της ζωής τους, η διαίρεση και ο θάνατός τους. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην ανάλυση της δομής των βιολογικών μεμβρανών και του ρόλου τους στη μεταφορά μορίων διάμεσου αυτών καθώς και στην επικοινωνία μεταξύ ενδοκυττάριων διαμερισμάτων. Αναλύεται επίσης διεξοδικά η μετάδοση σήματος από τον εξωκυττάριο χώρο ως την απόκριση του κυττάρου (κίνηση, διαίρεση/θάνατο ή αλλαγή στην έκφραση των γονιδίων) καθώς και οι τρόποι διακυτταρικής επικοινωνίας ενώ επιπλέον αναδεικνύεται η σημασία της δυσλειτουργίας της σηματοδότησης στην αιτιοπαθογένεια ανθρώπινων νόσων. Μεγάλη σημασία δίνεται επιπλέον στην περιγραφή της διαδικασίας της διαίρεσης και του θανάτου των κυττάρων και στην ανάλυση της αυστηρής και πολυεπίπεδης ρύθμισης αυτών των διαδικασιών, προκειμένου ο φοιτητής να αντιληφθεί τη σημασία της απορρύθμισης τους για την εμφάνιση παθήσεων, όπως ο καρκίνος. Περαιτέρω, το μάθημα επιδιώκει να παράσχει στους φοιτητές τα βασικά στοιχεία για να κατανοήσουν την επίδραση των διαταραχών της κυτταρικής λειτουργίας επί της ομοιόστασης του οργανισμού και της εμφάνισης των ανθρώπινων νόσων, τις οποίες θα κληθεί να αναγνωρίσει και να αντιμετωπίσει ο φοιτητής στο μέλλον ως γιατρός.

Οι ειδικοί στόχοι του μαθήματος  εξειδικεύονται στα παρακάτω επιδιωκόμενα μαθησιακά αποτελέσματα:

Με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος ο φοιτητής /τρια θα:

• Έχει βασική κατανόηση της βιολογίας του κυττάρου και των διαφορών προκαρυωτικών/ευκαρυωτικών οργανισμών
• Έχει βασική κατανόηση της βιολογίας των υπερμοριακών δομών (ιών, prions)
• Μπορεί να διακρίνει τα υποκυτταρικά οργανίδια και έχει γνώση των λειτουργιών τους
• Έχει κατανοήσει τη δομή και τη λειτουργική σημασία των μεμβρανών για το κύτταρο
• Έχει κατανοήσει το τρόπο επικοινωνίας μεταξύ των κυττάρων (μεταγωγή σήματος)
• Έχει κατανοήσει τον κύκλο ζωής του κυττάρου (αύξηση, μίτωση/μείωση, κυτταρικός θάνατος)
• Έχει βασική γνώση της οργάνωσης των κυττάρων σε ιστούς/όργανα
• Έχει κατανοήσει την έννοια της κυτταρικής ομοιόστασης και των βασικών επιπτώσεων της διαταραχής της ως βάση της εκδήλωσης των ασθενειών
• Έχει γνώση των βασικών τεχνικών/οργάνων για τη μελέτη των κυττάρων (μικροσκοπία, κλασμάτωση)
• Είναι σε θέση να διακρίνει τους διάφορους κυτταρικούς τύπους του αίματος και μπορεί να προσδιορίσει την ομάδα αίματος ενός ατόμου
• Έχει κατανοήσει τις αρχές μιας ορολογικής διαγνωστικής μεθόδου (ELISA), μπορεί να αντιληφθεί το αποτέλεσμα και θέσει τη διάγνωση
• Μπορεί να αναγνωρίζει και διακρίνει τις φάσεις του κυτταρικού κύκλου/μίτωσης και να υπολογίσει το μιτωτικό δείκτη

Έχει ευχέρεια στη χρήση του μικροσκοπίου και των βασικών οργάνων του εργαστηρίου (πιπέτες, φυγοκέντρους κ.α.)

Θεωρία/Ενότητες: • Ενότητα 1: Εισαγωγή: Η σημασία της κυτταρικής βιολογίας στην Ιατρική Η κυτταρική βιολογία και τα εργαλεία της στην υπηρεσία της μοντέρνας Ιατρικής-Η σημασία του Human Cell Atlas- H επόμενη μεγάλη πρόκληση των βιοεπιστημόνων (καταγραφή όλων των κυτταρικών τύπων και υποτύπων στο ανθρώπινο σώμα, χαρτογράφηση των τύπων των κυττάρων και της θέσης τους μέσα στους ιστούς, διάκριση μεταξύ αδρανούς, ενεργοποιημένου, διαφοροποιημένου κυττάρου, διάκριση υγιούς κυττάρου από το παθολογικό).

• Ενότητα 2: Βιομόρια-Η χημική σύσταση των κυττάρων Η χημεία της ζωής, Οι χημικοί δεσμοί (ομοιοπολικοί, ιοντικοί δεσμοί), Τα βιομόρια: σάκχαρα, λιπαρά οξέα, αμινοξέα, νουλκεοτίδια, Τα μακρομόρια: πολυσακχαρίτες, λιπίδια, πρωτεΐνες, νουκλεϊκά οξέα.

• Ενότητα 3: Δομή και λειτουργία πρωτεϊνών Αμινοξέα, πεπτίδια, πεπτιδικός δεσμός, πολυπεπτιδικές αλυσίδες, Το σχήμα καθορίζει τη λειτουργία των πρωτεϊνών, Πρωτοταγής, δευτεροταγής, τριτοταγής, τεταρτοταγής δομή, Οικογένειες πρωτεϊνών, O τρόπος λειτουργίας των πρωτεϊνών- Ένζυμα, δομή και δράση- Αντισώματα, δομή και δράση. Βασικές αρχές ορολογικής μεθόδου διάγνωσης-ELISA, Πως μελετάμε τις πρωτεΐνες-Η ηλεκτροφόρηση των πρωτεϊνών

• Ενότητα 4: Υπερμοριακές δομές (φάγοι-ιοί-prions) Δομή των ιών, Ταξινόμηση ιών, Ιοί και εύρος ξενιστών, DNA ιοί (αδενοϊοί, Papillomavirus), RNA ιοί (θετικής πολικότητας, αρνητικής πολικότητας)- Ρετροϊοί, κορονοϊοί, κ.α., Ιοί βακτηρίων: φάγοι-Λυτικός κύκλος-Λυσιγονικός κύκλος, Ιοί ζώων: Ιός ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας (HIV- Σύνδρομο Επίκτητης Ανοσοανεπάρκειας (AIDS), Ιοειδή (viroids), Prions-Νόσος των τρελών αγελάδων, Nόσος των Creuztfeldt-Jakob, Διάγνωση ιώσεων.

• Ενότητα 5: Μέθοδοι μελέτης των κυττάρων Μικροσκοπία-ηλεκτρονική μικροσκοπία, μικροσκοπία φθορισμού, συνεστιακή μικροσκοπία, μικροσκοπία ζωντανών κυττάρων, Διαχωρισμός και κλασμάτωση κυττάρων, Κυτταροκαλλιέγειες και κυτταρικές σειρές, Τράπεζες κυττάρων

• Ενότητα 6: Ενέργεια-Κατάλυση-Βιοσύνθεση Η χρησιμοποίηση της ενέργειας από τα κύτταρα, Τα κύτταρα μετατρέπουν την ενέργεια από τη μία μορφή στην άλλη, Η οξείδωση των οργανικών μορίων, Πως τα ένζυμα βρίσκουν τα υποστρώματά τους, Ενεργοποιημένοι φορείς και βιοσύνθεση-το ATP, Οξειδοαναγωγικές αντιδράσεις (NADH, NADPH)

• Ενότητα 7: Κυτταρικές μεμβράνες Η μεμβράνες του ενδοπλασματικού δικτύου , Η πυρηνική μεμβράνη, Οι μεμβράνες των άλλων οργανιδίων, Δομή της κυτταροπλασματικής μεμβράνης- Η λιπιδική διπλοστοιβάδα και το μοντέλο ρευστού μωσαϊκού, Ο ρόλος της χοληστερόλης, Σύνθεση νέων μεμβρανών στο ενδοπλασματικό δίκτυο, Μεμβρανικές πρωτεΐνες τόπος σύνδεσης με τη μεμβράνη, Μεμβρανικοί πόροι (α έλικες και β πτυχωτά φύλλα), Ο γλυκοκάλυκας- Ο γλυκοκάλυκας των ουδετερόφιλων και η σημασία του για την ανίχνευση μιας λοίμωξης, Ο μεμβρανικός φλοιός-Διαταραχές πρωτεϊνών του φλοιού- Ανωμαλίες της σπεκτρίνης, Μεμβρανικές περιοχές-Φραγμοί διάχυσης-Στεγανές συνδέσεις-Η σημασία αυτής της δομής στη δημιουργία επιθηλίων-Το παράδειγμα του εντερικού επιθηλίου

• Ενότητα 8: Μεταφορά διαμέσου των κυτταρικών μεμβρανών Αρχές μεμβρανικής μεταφοράς, Εξειδικευμένες πρωτεΐνες- φορείς: Πρωτεΐνες φορείς, Παθητική μεταφορά, Οι φορείς της γλυκόζης και ανωμαλίες στους φορείς της γλυκόζης, Ενεργός μεταφορά (συζευγμένη μεταφορείς, αντλίες που προωθούνται από το ATP, αντλίες προωθούμενες από το φως), Η αντλία Na+/K+ ATPαση και η διατήρηση της ωσμωτικής ισορροπίας, Πρωτεΐνες δίαυλοι-Ιοντικοί δίαυλοι και έλεγχος ανοίγματος (gating) (ελεγχόμενοι από την τάση, ελεγχόμενοι από προσδέτες, μηχανοενεργοποιούμενοι)-Ιοντικοί δίαυλοι και δυναμικό της μεμβράνης- Πως δημιουργείται το δυναμικό της μεμβράνης-Ιοντικοί δίαυλοι και σηματοδότηση στα νευρικά κύτταρα-Δυναμικό ενέργειας, Πως μεταφέρεται το δυναμικό ενέργειας από το ένα κύτταρο στο άλλο-Μετατροπή ηλεκτρικού σήματος σε χημικό μέσω των νευροδιαβιβαστών- Ο ρόλος των ελεγχόμενων από την τάση διαύλων Ca+2 και των προσδετο-ελεγχόμενων ιοντικών διαύλων των κυττάρων στόχων, Οι ιοντικοί δίαυλοι που ελέγχονται από τους νευροδιαβιβαστές είναι οι βασικοί στόχοι των ψυχοτρόπων φαρμάκων

• Ενότητα 9: Κυτταρικά οργανίδια Μη Μεμβρανικά οργανίδια: Ριβόσωμα, πυρηνίσκος, κεντρόσωμα .Οι βασικές τους λειτουργίες

• Ενότητα 10: Τα Ενδοκυττάρια διαμερίσματα Μεμβρανικά οργανίδια-Πυρήνας, Μιτοχόνδρια, Υπεροξεισωμάτια (οξείδωση τοξικών ουσιών), Οργανίδια που συμμετέχουν στο εκκριτικό-ενδοκυττικό μονοπάτι/Ενδοπλασματικό δίκτυο (ΛΕΔ: σύνθεση λιπιδίων-ειδικών πρωτεϊνών/ΑΕΔ: σύνθεση πρωτεϊνών)/Σύστημα Golgi (τροποποίηση και διαλογή μακρομορίων)/Ενδοσώματα (διαλογή υλικού μετά την ενδοκύττωση) /Λυσοσώματα (ενδοκυττάρια αποδόμηση), Η προέλευση της πυρηνικής μεμβράνης και των μιτοχονδρίων

• Ενότητα 11: Μεταφορά μεταξύ των ενδοκυττάριων διαμερισμάτων Οργάνωση και συντήρηση των πρωτεϊνών των διαμερισμάτων, Διαλογή και μεταφορά πρωτεϊνών (protein sorting)-Πως οι πρωτεΐνες που συντίθενται στο κυτταρόπλασμα φτάνουν στο οργανίδιο-στόχο, Πως οι πρωτεΐνες που συντίθενται στο κυτταρόπλασμα διαπερνούν τη μεμβράνη του οργανιδίου-στόχου, Σηματοδοτικές αλληλουχίες (για τον πυρήνα-NLS, τα μιτοχόνδρια, το ΕΔ), Μεταφορά δια μέσου των πυρηνικών πόρων, Μεταφορά διαμέσου των πρωτεϊνών-μεταθετών (μιτοχόνδρια), Μεταφορά διαμέσου των πρωτεϊνών-μεταθετών-Υπεροξεισωμάτια- Ασθένεια Zellweger, Μεταφορά διαμέσου των πρωτεϊνών-μεταθετών- ΕΔ, Μεταφορά από το ΕΔ προς τη μεμβράνη (και αντίστροφα) και τα άλλα διαμερίσματα-Μεταφορά με κυστίδια, Ενδοκυττάρωση-βασικοί μηχανισμοί, Κυστίδια καλυμμένα με κλαθρίνη, Πως το κυστίδιο αναγνωρίζει τη μεμβράνη-στόχο, Οι πρωτεϊνες vSNARES και tSNARES και η σύντηξη συναπτικών κυστιδίων με τη μεμβράνη των προσυναπτικών νευρώνων- vSNARES και tSNARES ως στόχοι βακτηριακών τοξινών -Αλλαντίαση και Τέτανος, Εξωκυττάρωση-έλεγχος επεξεργασίας και διαμόρφωσης πρωτεϊνών που θια απελευθερωθούν, Γλυκοζυλίωση των πρωτεϊνών στο ΕΔ- Μηχανισμός, Ενεργειακά αποδεκτό δίπλωµα της πρωτεϊνης-Ποιοτικός έλεγχος στο ΕΔ και Κυστική Ίνωση, Ιδιοσύστατη οδός εξωκυττάρωσης (constitutive exocytosis pathway), Ρυθμιζόμενη οδός εξωκυττάρωσης (regulated exocytosis pathway), Πινοκυττάρωση , Φαγοκυττάρωση-Φαγοσωμάτιο-Σύντηξη με το λυσοσωμάτιο-Το mycobacterium tuberculosis εμποδίζει τη σύντηξη φαγοσωματίου με το λυσόσωμα-φυματίωση, Λυσοσωμικά αθροιστικά νοσήματα-Νόσος Gaucher, Pompe, Fabry, MPS I-IV, Οι υποδοχείς της χοληστερόλης και η πρόσληψή της-Δυσλειτουργία των υποδοχέων αυτών, υπερχοληστερολαιμία, δημιουργία αθηρωματικής πλάκας, Πολύ παθογόνοι οργανισμοί χρησιμοποιούν την οδό της ενδοκυττάρωσης μέσω υποδοχέων για να εισέλθουν στο κύτταρο- ο ιός HIV και το AIDS

• Ενότητα 12: Επικοινωνία μεταξύ των κυττάρων-Μεταγωγή Σήματος Γενικές αρχές κυτταρικής σηματοδότησης-Μεταγωγή σήματος (signal transduction), Ενδοκρινής επικοινωνία-Παρακρινής σηματοδότηση-Κοντινής επαφής (νευρωνική, εξαρτώμενη από την επαφή), Μικρά μόρια που περνούν τη μεμβράνη το παράδειγμα το ΝΟ και η δράση της νιτρογλυκερίνης στην αντιμετώπιση της οξείας στηθάγχης , Η δράση του Viagra, Ο υποδοχέας της τεστοστερόνης και το Σύνδρομο των θηλεοποιητικών όρχεων-Τα ερωτήματα της ταυτότητας φύλου, Μεγάλα μόρια που δεν μπορούν να περάσουν τη μεμβράνη και οι υποδοχείς τους- ενδοκυττάριες σηματοδοτικές αλληλουχίες, Υποδοχείς που συνδέονται με διαύλους ιόντων , Υποδοχείς που συνδέονται με G-πρωτεΐνες -Χολέρα, Κοκκύτης, G-proteins που ενεργοποιούν μεμβρανικά ένζυμα (αδενυλική κυκλάση —υπεύθυνη για το σχηματισμό cAMP), η φωσφολιπάση C, υπεύθυνη για το σχηματισμό τριφωσφορικής ινοσιτόλης και διακυλογλυκερόλης) -δεύτεροι αγγελιοφόροι (second messengers), Η οδός του κυκλικού ΑΜΡ ενεργοποιεί ένζυμα και γονίδια, Υποδοχείς που συνδέονται με ένζυμα -Οι υποδοχείς με δράση κινάσης τυροσίνης και η πρωτεΐνη Ras, Υποδοχείς που σχετίζονται με κινάσες της τυροσίνης JAKS, Οι υποδοχείς με δράση κινάσης θρεονίνης/σερίνης

• Ενότητα 13: Tα κύτταρα αποκτούν ενέργεια από τις τροφές Αποδόμηση και χρησιμοποίηση των σακχάρων και των λιπιδίων, Γλυκόλυση, Ρύθμιση του μεταβολισμού, Ο μηχανισμός ανατροφοδότησης

• Ενότητα 14: Τα Μιτοχόνδρια και η παραγωγή ενέργειας Τα κύτταρα αποκτούν ενέργεια μέσω μηχανισμού που βασίζεται στις μεμβράνες , Τα μιτοχόνδρια και η οξειδωτική φωσφορυλίωση, Τα μιτοχόνδρια αλλάζουν σχήμα για να ανταποκριθούν στις λειτουργίες του κυττάρου, Η κυτταρική αναπνοή είναι εξαιρετικά αποτελεσματική

• Ενότητα 15: Κυτταροσκελετός Κυτταρικά ινίδια-Ενδιάμεσα Ινίδια, Ινίδια της κερατίνης-Μεταλλάξεις του γονιδίου της κερατίνης που επηρεάζουν το σχηματισμό ενδιάμεσων ινιδίων-Φυσαλιώδης επιδερμόλυση, Μικροσωληνίσκοι-Οι μικροσωληνίσκοι εκβλασταίνουν από κέντρα οργάνωσης—τα κετροσωμάτια-Κεντριόλια και ο ρόλος τους, Το κεντριόλιο ως οργανωτής του βασικού σωματίου των μαστιγίων-κροσσών- Το σύνδρομο Meckel-Gruber (αδυναμία ορθής μετανάστευσης των κεντριολίων), Η ανάπτυξη των μικροσωληνίσκων παρουσιάζει δυναμική αστάθεια, Δηλητήρια μικροσωληνίσκων και εφαρμογές τους (κολχικίνη, ταξόλη), Οι μικροσωληνίσκοι οδηγούν την πόλωση του κυττάρου, Κινητήριες πρωτεΐνες-Μεταφορά κατά μήκος των μικροσωληνίσκων, Ινίδια Ακτίνης και μικρολάχνες (ψηκτροειδή παρυφή εντέρου)/μικρές δέσμες συστολής στο κυτταρόπλασμα/παροδικές παρεκβολές (έρπων ινοβλάστης)/δακτύλιος συστολής (κυττοκίνηση), Ο ερπυσμός των κυττάρων εξαρτάται από την ακτίνη του φλοιού -Κυτταρική Κίνηση, Οι ιντρεγκρίνες εμπυρηνώνουν νημάτια ακτίνης στην ενδοκυτταρική πλευρά

• Ενότητα 16: Κυτταρικός κύκλος: Mίτωση Γιατί διαιρούνται τα κύτταρα, Ο κυτταρικός κύκλος των ευκαρυωτικών κυττάρων διαιρείται σε 4 φάσεις, Η μίτωση διαιρείται σε 4 φάσεις-Πρόφαση, Μετάφαση, Ανάφαση, Τελόφαση, Ο κυτταροσκελετός επιτελεί τόσο τη μίτωση όσο και την κυττοκίνηση, Κυττοκίνηση

• Ενότητα 17: Ρύθμιση κυτταρικού κύκλου Σύστημα ελέγχου του κυτταρικού κύκλου-βιοχημικοί διακόπτες, Σημεία ελέγχου του κυτταρικού κύκλου (cycle cell checkpoints) «μοριακά φρένα», Κυκλίνες και κυκλινο-εξαρτώμενες κινάσες-ενεργοποίηση και απενεργοποίηση κρίσιμων κινασών, Το σημείο ελέγχου G1/S, To σημείο ελέγχου G2/M και η πρωτεΐνη p53 και ο καρκίνος, Oι αναστολείς των Cd κινασών (cdk inhibitors) (p16, p21), Ο κύκλος του κεντροσωματίου-ανωμαλίες κύκλου χρωμοσωμάτων, πολυάριθμα κεντροσώματα στον καρκίνο, Ο διαχωρισμός των χρωμοσωμάτων και το σημείο ελέγχου διαμόρφωσης της μιτωτικής ατράκτου (spindle assembly checkpoint-SAC)-Βλάβη στο SAC-μεροτελικές συνδέσεις χρωμοσωμάτων, ανευπλοειδία, καθυστερημένα χρωμοσώματα, διακυτταρικές γέφυρες, μικροπυρήνες (micronuclei), διπύρηνα κύτταρα, Chromothripsis • Ενότητα 18: Κυτταρικός κύκλος: Μείωση Δημιουργία απλοειδών γαμετών-Ένας γύρος αντιγραφής του DNA, δύο γύροι κυτταρικής διαίρεσης, Το ζευγάρωμα των ομολόγων χρωμοσωμάτων και ο επιχιασμός , Η μείωση δεν είναι αλάνθαστη-Γαμέτες με λάθος αριθμό χρωμοσωμάτων-Το παράδειγμα της τρισωμίας 21, Ο Mendel και οι νόμοι της κληρονομικότητας, Επικρατή και υπολειπόμενα γονίδια

• Ενότητα 19: Κυτταρικός θάνατος-Προγραμματισμένος Κυτταρικός Θάνατος/Απόπτωση Γιατί είναι σημαντικός ο κυτταρικός θάνατος-Ανάπτυξη-Εμβρυογένεση-Ομοιόσταση, Διαταραχές απόπτωσης (νευροεκφυλιστικλές παθήσεις, καρκίνος), Είδη κυτταρικού θανάτου (Πυρόπτωση, ανοικία, μιτωτική καταστροφή, νέτωση, ferroptosis), Νέκρωση vs απόπτωση, Κυτταρική μορφολογία της απόπτωσης, Ο ρόλος των κασπασών στον προγραμματισμένο κυτταρικό θάνατο, Εσωτερικό μονοπάτι της απόπτωσης-Μιτοχόνδρια, Κυτόχρωμα C, Αποπτώσωμα, Κασπάσες, Εξωτερικό μονοπάτι της απόπτωσης-Προσδέτες θανάτου (FasL, TNF, TRAIL), Υποδοχείς θανάτου, Κασπάσες, H σηματοδότηση που ξεκινά από τον TNF, Η οικογένεια Bcl2 (προ-αποπτωτικά και αντι-αποπτωτικά μέλη της οικογένειας), Απομάκρυνση αποπτωτικών κυττάρων-Φαγοκυττάρωση- Έκφραση ειδικών σημάτων (eat-me signals) στην κυτταρική επιφάνεια-Φωσφατιδυλοσερίνη, Anoikis=Ανοικία-απώλεια της διακυτταρικής επικοινωνίας ή της επικοινωνίας με την εξωκυττάρια ουσία, Αυτοφαγία και αυτοφαγικός κυτταρικός θάνατος-Σχετιζόμενα νοσήματα

• Ενότητα 20: Εξωκυττάρια ουσία/Ιστοί-Όργανα Εξωκυττάριο στρώμα και συνδετικοί ιστοί, Ποικιλότητα των συνδετικών ιστών, Κολλαγόνο, λαμινίνη, Γενετική διαταραχή στην κολλαγονάση και παθολογική εκτασιμότητα του δέρματος, Επιθηλιακά φύλλα, Τα κύτταρα των επιθηλίων έχουν πολωμένη εσωτερική οργάνωση, Διακυττάριοι σύνδεσμοι-Στεγανοί σύνδεσμοι, σύνδεσμοι προσκόλλησης, δεσμοσωμάτιο, χασμοσύνδεσμος, ημιδεσμωσωμάτια, Σύνδεσμοι προσκόλλησης, σύνδεσμοι δεσμοσωματίων και οι διαμεμβρανικές cadherines

• Ενότητα 21: Διαταραχή της κυτταρικής ομοιόστασης- Βλαστοκύτταρα- Καρκίνος Οι διαφορετικοί ιστοί ανανεώνονται με διαφορετική ταχύτητα-Ενήλικα Βλαστοκύτταρα, Το πρότυπο της κυτταρικής ανανέωσης της επιδερμίδας, Το τίμημα της ικανότητά ανανέωσης και επιδιόρθωσης των βλαβών-Καρκίνος, Τα καρκινικά κύτταρα αποκτούν ιδιότητες που τους προσδίδουν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα

Εργαστηριακές Ασκήσεις 1. Φυγοκέντρηση περιφερικού αίματος • Α. Φυγοκέντρηση καθίζησης • Β. Φυγοκέντρηση σε βαθμίδωση πυκνότητας (χρήση φικόλης): Απομόνωση μονοπύρηνων και έλεγχος βιωσιμότητας με τη χρωστική αποκλεισμού μπλε της τρυπάνης 2. Μικροσκόπηση κυττάρων του αίματος • Παρατήρηση των διαφόρων τύπων κυττάρων του αίματος σε φωτονικό μικροσκόπιο • Ταξινόμηση και αναγνώριση λευκοκυττάρων (λεμφοκύττταρα, μονοκύτταρα, ηωσινόφιλα, ουδετερόφιλα, βασεόφιλα) 3. Προσδιορισμός της Ομάδας αίματος • Επιφανειακά αντιγόνα κυττάρων αίματος: Σύστημα ΑΒΟ-Σύστημα Rhezus • Προσδιορισμός ομάδας αίματος (ΑΒΟ/Rhezus) 4. Μίτωση-Μιτωτικός δείκτης • Παρατήρηση κυττάρων σε διάφορες φάσεις του κύκλου • Αναγνώριση των φάσεων της μίτωσης • Προσδιορισμός μιτωτικού δείκτη 5. Παρασκευή μεταφασικών χρωμοσωμάτων • Καλλιέργεια περιφερικού αίματος παρουσία μιτογόνου • Παρασκευή μεταφασικών χρωμοσωμάτων Αναγνώριση μεταφασικών χρωμοσωμάτων-ανάλυση καρυότυπου

• Σημειώσεις μαθήματος
• Βασικές Αρχές Κυτταρικής Βιολογίας, Alberts B et al. [ΕΥΔΟΞΟΣ 102069992].
• Μοριακή Κυτταρική Βιολογία, Lodish H et al. [ΕΥΔΟΞΟΣ 122091150].